Terug in de tijd deel 80: Verdun, de complete waanzin

Alle oorlog is waanzin, maar als er één plek is om dat duidelijk te maken, dan is dat Verdun wel.

Dag 178: Haudainville - Pierrefitte-Sur-Aire

Fris en winderig, 33 kilometer en 210 hoogtemeters.

Geslapen op een steenworp afstand van de Maas, die ik vandaag voor het laatst zal zien. De eerste keer was alweer maanden geleden bij de Biesbosch. Daarna ben ik hem nog tegengekomen als grensrivier tussen Nederland en België, in Luik en gisteren in Verdun.

Behalve naast de Maas, word ik ook weer wakker op het prachtige Franse boerenland. Geef mij maar het Franse boerenland boven het Nederlandse boerenland. De akkers zijn hier veel uitgespreider en hier staat niet om de honderd meter een boerderij. De boerderijen staan hier in de kleine dorpjes en daarom zijn er daar zoveel van.

Na alles ingepakt te hebben vervolg ik mijn route langs de Maas. Nog negen kilometer genieten van deze rivier en het bijbehorende nagenoeg vlakke fietsparcours, voor ik weer de heuvels in mag. Overigens is er ook in dit gebied zwaar gevochten. De Duitsers probeerden hier om door de Franse flanken te breken, om zo de afvoer af te snijden. Ook hier dus weer begraafplaatsen uit die tijd.

Vlak na deze begraafplaats pauzeer ik nog even, om daarna de Maas een laatste keer over te steken en een stuk westwaarts te gaan. Vervelende voor mij daarbij is alleen wel dat er een westenwind staat en deze flink aan het aantrekken is.

De kilometers die volgen worden dan ook een ware martelgang. Op vlakke stukken heb ik al de kleine versnelling nodig om vooruit te komen, de klimmetjes zijn bijna niet te doen. De moed zakt me even in de schoenen wanneer ik zie welke route Google Maps me wil laten nemen, een steil geitenpad zonder enige beschutting tegen de wind. Dat gaat hem in ieder geval niet worden.

Terwijl ik mijn opties aan het overwegen ben word ik alweer opgevrolijkt. De vrolijkmakers in kwestie zijn een paar koeien. In Nederland keken koeien vaak niet op of om als ik passeerde, hier krijg je alle aandacht. Vanaf ruim honderd meter afstand beginnen ze al te staren naar wat voor gek daar bepakt en bezakt aan komt zetten. Nu hebben koeien nogal de neiging om je wat dullig aan te kijken en juist dat stemt mij weer vrolijk.

Ietwat vrolijker ga ik dus verder, op naar de alternatieve route die ik heb gekozen. Al snel ontdek ik dat ik blij ga worden van deze route, want hier geven de bomen beschutting tegen de wind. Eerst maar even uitrusten langs de kant van de weg om weer wat krachten op te doen.

Ik zit op een plek waar de heilige maagd ruim een eeuw geleden verschenen is aan een lokale dame, dus ik let scherp op of er een herhaalbezoek plaats gaat vinden. Uiteraard neemt ze niet de moeite om deze vermoeide reiziger wat op te beuren. Het is ook wat.

Wel hoor ik tijdens deze pauze met regelmaat een vreemd gedonder en geraas door het bos klinken. Pas na een aantal keren ben ik in staat om een eerste gok te wagen, ik denk dat het om een trein gaat, maar zeker weet ik het niet.

Na deze pauze wacht me nog een lange klim, dus laat ik daar maar eens aan beginnen. 120 hoogtemeters moet ik overwinnen, dus dit gaat wel even duren. Tijdens de klim hoor ik nog met regelmaat het geraas en gedonder, maar door de bomen en de helling blijft het geluid vervormd, waardoor het soms wel en soms niet als een trein klinkt.

Een kilometer verder eindelijk het antwoord op het raadsel, het is de TGV die hier twintig meter boven de grond de weg kruist. De eerste keer dat ik hem hoorde was het hoogteverschil zo'n tachtig meter en dat zal voor de vervorming van het geluid hebben gezorgd.

Terwijl ik onder de spoorbrug ga komt er net een TGV voorbij, dus ben ik ook nog eens overreden door zo'n kreng. Gelukkig wel zonder een kleerscheur op te lopen. Inmiddels begint de zonsondergang te naderen, maar de bovenkant van deze klim ook, dus ik kan in ieder geval deze klim nog even achter me laten.

Zodra ik boven ben wil ik op zoek naar een plek voor de nacht, maar eerst staat me een andere uitdaging te wachten. Bovenop is een kaal plateau van een kilometer of twee breed, waar de wind werkelijk overheen giert. Op dit plateau zit een stukje afdaling, waar ik moet trappen als een dolle om te voorkomen dat ik weer omhoog word geblazen.

Na de worsteling over dit plateau begint eindelijk de echte afdaling en wat een genot is dat na die lange klim. Hierbij kijk ik voortdurend uit naar een plekje voor mijn tent, maar ik vind niets. Pas een stuk na het volgende dorpje zie ik een plek en kan ik mijn tent op gaan bouwen.

De 33 kilometer van vandaag stemt mij tevreden. Het is de bedoeling dat dat binnen een paar weken een hele normale afstand is, maar voor nu is het de grootste afstand op een dag en daar ben ik, zeker in combinatie met wind en hoogtemeters, trots op.

Als afsluiter neem ik de trein maar als thema, omdat die me heel wat tijd heeft doen afvragen wat ik nu hoorde. Nu zijn er al wat trein nummers geweest, maar er zijn er nog genoeg te bedenken.

Dag 177: Vaux-Devant-Damloup - Haudainville (De slag om Verdun)

Lekker weer, opnames, 22 kilometer en 120 hoogtemeters.

Afgelopen nacht geslapen op een plek vrijwel letterlijk aan de rand van wat later bekend is geworden als het rode vierkant. Het grootste verschil tussen waar ik sliep en een paar meter verderop? Hier stierven ze met duizenden, iets verderop met tienduizenden en meer. Onwerkelijke aantallen.

Pas deze morgen besef ik me dat ik gisteren vrijwel de hele route heb gevolgd met mijn bepakking, die de Duitse infanteristen de avond voor één van de grote aanvallen met hun bepakking hebben gevolgd in de zomer van 1916.

Voor mij lag er een keurig pad van gras en ik kon lekker slapen in mijn tentje, zij moesten door de modder en brachten de nacht door in de loopgraven. Zij kregen waarschijnlijk geen slaap, ik kan hooguit zeuren over een onrustige nacht.

Die nacht was onrustig dankzij mijn benen overigens. De laatste ruim 500 meter van gisteren, lopend met een flinke stijging is in de benen gaan zitten en er deze nacht niet uit gegaan. Vrijwel de hele dag blijf ik er last van houden.

Na het opruimen van de tent loop ik het laatste stukje omhoog en kom ik over de heuvel, net als al die Duitse jongens ruim honderd jaar geleden. In de zomer van 1916 hebben de Duitsers hier twee ultieme pogingen gedaan Verdun te veroveren. De eerste keer met 50.000 jongens, de tweede keer met 40.000.

De opdracht was simpel, versla de Fransen en keer niet terug. Ze hadden dan ook allemaal hun volle bepakking bij zich. Over een front van zes kilometer liepen ze zij aan zij, golf na golf, op de Franse stellingen af. Terugkeren deden de meesten inderdaad niet, omdat ze met het gezicht naar beneden in de modder lagen.

De enkelingen die terugkeerden waren vaak voor de rest van hun leven invalide. De gelukkigen werden krijgsgevangen genomen, maar dat geluk kwam maar zeer zelden voor. De meesten werden daarvoor al volstrekt kansloos omver gemaaid door een machinegeweer.

Van de 90.000 Duitse soldaten die ingezet zijn tijdens deze twee aanvallen, hebben enkele honderden daadwerkelijk Verdun zien liggen, maar geen van allen hebben Verdun ooit bereikt.

Voor ik de route van deze aanvalsgolven volg, ga ik zelf echter eerst nog wat verder de heuvel op. Helemaal bovenop de heuvel ligt namelijk het fort van Douaumont, het meest indrukwekkende fort in de omgeving. Hieronder wat foto's genomen van bovenop het fort.

En ja, de Duitse, Franse en Europese vlaggen wapperen samen op dit fort. In Nederland mogen velen Baudet geloven wanneer hij zegt dar de EU niet voor vrede en veiligheid is opgericht, hier weten ze wel beter. Het is enkel via Europese samenwerking dat deze eeuwige rivalen tot elkaar zijn gekomen.

Bij dit fort hoort een opvallend verhaal en daar heb ik dan ook een opname over gemaakt. Jullie zullen dit filmpje dus even af moeten wachten om dit verhaal te leren kennen.

Na het fort kan ik dan ook eindelijk naar beneden, tot vreugde van mijn benen. Via oude loopgraven en schuilplaatsen sta ik binnen no time in het centrum van wat ooit het meest waanzinnige slagveld was en wat nu één groot herdenkingsteken is geworden.

Vanaf het fort komende, is onderstaande het eerste grote monument dat je treft, vermoedelijk tot verrassing van velen.

Velen zullen zich er niet van bewust zijn dat vele duizenden moslims hier gestorven zijn. Marokko, Tunesië, Algerije, Senegal en Somalië waren allen een kolonie van Frankrijk en leverden dan ook troepen.

Direct hierna volgt de grote Franse begraafplaats, met 15.000 begraven soldaten. Dat lijkt veel, maar is maar zo'n 5% van het totaal aantal slachtoffers.

Echt luguber is pas het gebouw dat bij deze begraafplaats ligt. Het ossuarium van Douaumont, waarvan hieronder de centrale toren in beeld.

In dit gebouw liggen de botten, of wat daarvan rest, van 130.000 gesneuvelde soldaten, die niet alleen door hun verwondingen onherkenbaar waren geworden, maar vooral doordat ze maanden op het slagveld zijn blijven liggen. De gevechten waren namelijk zo intens, dat de lijken niet veilig van het slagveld gehaald konden worden.

Neem dit niet te bevatten aantal, plus de niet geïdentificeerde doden op iedere begraagplaats in de omgeving en je komt al snel tot de conclusie dat meer dan de helft van de gesneuvelden nooit is geïdentificeerd. Zo waanzinnig was deze slag hier.

Ik heb nog wel een filmpje gemaakt over al deze waanzin, maar compleet kun je hierin onmogelijk zijn. Je komt niet eens in de buurt. Voor ik dit slagveld verlaat nog een positieve noot. Onderstaande plaquette maakte me emotioneel. Ook na zoveel ellende kan het nog goedkomen.

Na al deze ellende stapte ik op de fiets om de heuvel af te gaan richting Verdun. Een heerlijk lange afdaling, langs een eindeloze rij monumenten. Helemaal onderaan de afdaling een vers stokbrood, wat beleg en wat te drinken gekocht en lekker genoten van de lunch.

Tijdens de lunch bedenk ik me dat Nederland en masse niet goed wijs is. Of in ieder geval de nieuwe coalitiepartners. Volkslied en nachtwacht? Hier, en naar de velden van Vlaanderen, moeten die kinderen heen. Hier ligt de oorzaak van de tweede wereldoorlog, de koude oorlog, het uiteenvallen van Joegoslavië, het verwezen van kolonieën die later vijanden werden, allemaal is het terug te voeren naar de eerste wereldoorlog.

De helft van de Europese vorstenhuizen was er niet meer vlak na de eerste wereldoorlog en we weten allemaal hoe dat machtsvacuüm is gevuld. Doordat Nederland neutraal was, hebben we nooit geleerd hoe wezenlijk deze oorlog was voor alles dat later volgde. Zouden we dat wel weten, dan zou het sentiment over de EU bijvoorbeeld heel anders zijn en zouden bijvoorbeeld een Wilders en een Baudet nooit zoveel aandacht krijgen als ze nu krijgen.

Nadat het stokbrood op is doe ik de overige inkopen en daarna ga ik op zoek naar de Mac voor wat stroom. De accu's hoeven niet helemaal gevuld, maar voldoende voor een paar dagen tot de volgende Mac.

Hier blijf ik tot de avondspits voorbij is en daarna fiets ik nog een paar kilometer tot ik buiten de bewoonde wereld ben, zodat ik mijn tent op kan zetten, de indrukken van de dag kan verwerken en kan slapen. Vandaag geen afsluiter van de dag overigens. Vandaag past enkel stilte.