Dag 243: El Prat de Llobregat - Rustdag

Na zeven dagen fietsen tijd voor wat rust en wat beschouwingen.

Zeker na een dag als gisteren gaat een dag rust er in bij me. Aangezien gisteren ook alweer de zevende dag achter elkaar fietsen was, vind ik persoonlijk dat ik een rustdag echt verdiend heb.

Over vandaag valt dus niet zo heel veel te melden. Ik heb wat geschreven, gelezen en een filmpje gekeken. Daarnaast vandaag, nieuwjaarsdag, ook gedaan wat ik eigenlijk afgelopen nacht had willen doen, maar toen was ik nog onderweg en later was ik te vermoeid. Ik heb lekker een flesje cava opengetrokken en heb genoten van de bubbels. Een proost met mezelf op het nieuwe jaar dus.

Daarnaast ook alle tijd gehad om een beetje na te denken over de laatste weken. Ik heb natuurlijk erg veel meegemaakt en het meeste hiervan is op dit blog geschreven en zal ik dus niet herhalen. Ik wil wel van deze rustdag gebruik maken om twee zaken te benoemen die ik nog niet eerder uitgebreid besproken heb.

Rivieren

Allereerst wil ik het over rivieren hebben. Ik ben gek op rivieren en dan met name de grotere rivieren. Niet zozeer om hoe ze er nu uitzien, maar vooral om hun invloed op het landschap. Ik heb een paar weken langs grote rivieren als bijvoorbeeld Saône en Rhône gefietst en natuurlijk ook al de Maas, de Marne en diverse andere rivieren en de sporen in het landschap vind ik altijd fascinerend.

Die sporen bestaan niet alleen uit kloven die her en der in het landschap te zien zijn, maar werden heel vaak ook pas echt zichtbaar op het moment dat ik mijn tent aan het plaatsen of opruimen was. De ondergrond waar ik mijn tent vaak had staan was namelijk vaak een direct gevolg van de rivieren over een periode van duizenden jaren en meer.

Rivieren veranderen nog wel eens van koers, stromen over etcetera. Daarbij is het dus niet vreemd dat in de buurt van de huidige rivieren de grond bestaat uit zaken die door een rivier ooit op die plek afgezet zijn.

Denk hierbij aan grind, of zand, of klei om maar wat te noemen. Die ondergrond die de rivieren achter hebben gelaten is vervolgens weer bepalend voor de landbouw. Het soort gewassen dat je aan kunt treffen is vaak duizenden jaren ooit een keer bepaald door een koerswijziging of overstroming van een rivier en dat vind ik dus echt prachtig om te zien. Iedere dag dat ik in de buurt van een rivier lag met mijn tentje was ik dus uitgebreid de grond aan het bestuderen.

Catalaanse onafhankelijkheid

Ik ben een groot liefhebber van de Catalanen en Catalunya sinds ik er in 2000 een half jaar heb gewoond en gewerkt. Toch heb ik geen mening over het wel of niet onafhankelijk worden van Catalunya, terwijl ik normaal overal een mening over heb. Daar zit natuurlijk wat achter.

Allereerst, het hangt hier in het binnenland helemaal vol met uitingen voor onafhankelijkheid. Langs de kust is dat veel minder en daar heb je gelijk de verdeling in stemmen. Het binnenland wil onafhankelijkheid, de kust die het van de toeristen uit het buitenland moet hebben wil in meerderheid onderdeel van Spanje blijven. Nu weer naar mijn gedachten.

Ik ben voor een samenleving waarin iedereen zijn of haar eerlijke deel krijgt en geeft. Dat hoort volgens mij de basis te zijn, niet de vlag of de naam van het land waar je toevallig in geboren of woonachtig bent. Onafhankelijkheid kan een middel zijn om zo'n samenleving te krijgen.

Helaas is de helft van de Catalanen onafhankelijkheid echter steeds meer als doel op zichzelf gaan zien en daar heb ik wel wat op tegen. Onafhankelijkheid is nooit alleen een antwoord op de vragen die we voor ons hebben.

Pas als blijkt dat het samen echt niet kan kom je bij een moment dat je het alleen moet proberen. Nu kan ik het wantrouwen van de Catalanen richting Madrid wel begrijpen, want Madrid is te vaak een onbetrouwbare partner gebleken. De insteek hoort dan volgens mij in eerste instantie te zijn om de partner wel betrouwbaar te maken. Samen sta je immers sterker wanneer er een basis van vertrouwen is.

Daarnaast vind ik het ook gek dat het altijd de Catalanen tegen Madrid lijkt, met soms ook de Basken erbij. Ik ben er van overtuigd dat alle regio's bepaalde zaken liever zelf regelen dan door Madrid opgelegd te krijgen, zelfs als ze het eens zijn met de beslissingen van Madrid. Waarom probeer je niet eerst de aard van het land aan te passen door met het hele land samen aan een betere toekomst te werken?

En zo denk ik dus over wat soms willekeurige zaken op een rustdag. Morgen weer fietsen en om me heen kijken.

Analyse: De mogelijke internationale impact van het Catalaanse referendum

In 2000 heb ik een half jaar in Catalunya gewoond en gewerkt en vrijwel dagelijks gesprekken gevoerd met Catalanen over onafhankelijkheid en autonomie. Ik werkte voor een echte Catalaan en zijn Catalaanse vrienden kwamen dagelijks langs en ze namen me ook vaak mee naar zaken waar alleen Catalanen komen. Dergelijke gesprekken zijn dan bijna onvermijdelijk als je zelf interesse hebt in de wereld.

Catalanen zijn nooit helemaal te voorspellen, maar zo heel lastig is het niet om te zien wat er nu aan het gebeuren is en nog staat te gebeuren en met name dat laatste, dat wat nog gaat komen, maakt me bang.

Allereerst, het wantrouwen, en soms zelfs haat, richting Madrid zit diep en is wijdverspreid, maar valt in het niet bij de Catalaanse trots. Ondanks dit alles was een meerderheid van de Catalanen altijd voor één Spanje, maar of dat zo blijft is de vraag.

Brede steun voor referendum
Het enige waar de Catalanen het in grote meerderheid over eens zijn, is de wens om zich op democratische wijze uit te spreken over onafhankelijkheid, net zoals de Schotten. Als dit op dezelfde wijze als in Schotland mogelijk was geweest, dan was er nu niets aan de hand geweest. Een meerderheid had zich dan uitgesproken voor één Spanje en vandaag zouden we over zijn gegaan tot de orde van de dag.

De reactie van Madrid op deze wens had niet fouter kunnen zijn. Door met geweld te proberen een referendum onmogelijk te maken dat door de overgrote meerderheid van de Catalanen gewenst werd, worden de afkeer richting Madrid en de Catalaanse trots juist verder aangewakkerd. Een week geleden was 41% van de Catalanen voorstander van onafhankelijkheid, inmiddels zal dat percentage gestegen zijn, maar nog altijd niet boven de 50%. Om daar te komen is echter niet veel meer nodig.

Laatste kans voor dialoog is vandaag
Vandaag, maandag 2 oktober, kon wel eens de laatste kans zijn om de lont uit het kruitvat te halen. Ik vrees echter dat dat niet gaat gebeuren. Barcelona en Madrid zullen zelf nu niet de toenadering zoeken, daar is hulp van buiten voor nodig. In Brussel lijken ze echter niet het lef te hebben om op te staan en gedeeltelijk is dat ook wel te begrijpen.

Op het moment dat de Britten al uit de EU stappen wil Brussel namelijk niet Madrid voor het hoofd stoten en hun trots krenken. Anti-EU sentimenten kunnen dan namelijk snel de overhand krijgen in dit trotse land. De enige redelijke oplossing, de Spaanse politie trekt zich terug en de Catalanen roepen voorlopig de onafhankelijkheid niet uit zodat er ruimte voor dialoog ontstaat, lijkt daarmee onhaalbaar.

Daarnaast stelt het internationale recht op het gebied van zelfbeschikking niet veel voor. Met name onder druk van de Sovjet Unie in het verleden, is het zelfbeschikkingsrecht tot een papieren tijger geworden, waardoor een leidraad ontbreekt.

Het kruitvat van morgen
Wat dan volgt is de dag van morgen. Voor morgen zijn er algemene stakingen afgekondigd en neem maar vast aan dat meer dan een miljoen Catalanen de straat op zullen gaan. Dit geeft het Catalaanse bestuur de kans om op het hoogtepunt van de demonstraties de onafhankelijkheid uit te roepen, waarna het aantal Catalanen op de straten zal groeien tot twee à drie miljoen.

Op dat moment heb je alle ingrediënten voor de meest explosieve situatie die we ooit in de EU hebben gezien. Indien Madrid op dat moment de huidige lijn voort blijft zetten en het Catalaanse bestuur wil oppakken, dan staat de guardia civil ineens tegenover een enorme mensenmassa die hun leiders zal beschermen. De guardia civil staat niet bekend om hun verzoenende karakter en zal met wapenstok en al het andere wat ze nodig denken te hebben, de menigte intrekken om de leiders op te pakken. Een veldslag lijkt dan onvermijdelijk.

Ik hoop van harte dat dit punt niet bereikt zal worden, maar mocht dit wel gebeuren, dan zal de stemming onder de Catananen veranderen en zal zich een meerderheid vormen die voor onafhankelijkheid is en probeer dan de geest nog maar eens in de fles te krijgen.

Internationale gevolgen
In andere analyses van de situatie lees je vooral dat Catalunya internationaal een paria zal zijn bij het uitroepen van de onafhankelijkheid, maar de situatie is veel complexer.

Om te beginnen zijn er altijd landen die Catalunya direct zullen erkennen. De meeste van deze landen zullen niet veel gewicht in de schaal leggen, maar de grote vraag is wat Rusland zal doen.

Voor Rusland kan dit de gedroomde kans zijn om de EU te verzwakken. Daarnaast zijn er gebieden in voormalige Sovjetstaten waar de Russen in de meerderheid zijn. Denk bijvoorbeeld aan delen van Oekraïne, maar ook elders. Catalunya kan het precedent zijn waar Moskou op zit te wachten om het eigen grondgebied verder uit te breiden.

Door nu te zwijgen verliest de EU overigens ook iedere geloofwaardigheid rondom de kwestie Tibet en vergelijkbare situaties. Je kunt het de Chinezen al horen zeggen: Zoals jullie zelf zeiden bij de Spaanse kwestie, dit is een interne aangelegenheid.

Er staat dus meer dan genoeg op het spel om de EU-leiders op te laten staan en hun taak te laten vervullen. Het gaat hier niet alleen om een paar miljoen Catalanen, maar om internationale machtsverhoudingen in de wereld die in slechts enkele dagen tijd voor vele tientallen jaren kunnen verschuiven.